Michał Kalecki

1899 - 1970
Pochodzimy z narodu, który w dziejach odznaczał się walecznością, uporem w pokonywaniu represji ze strony zaborców i okupantów.

Wśród sławnych ludzi, znaleźć można wybitnych Polaków, którzy zasłynęli fachowością w wielu dziedzinach, o czym próbuję przekonywać Państwa w comiesięcznych felietonach.

Pisałam o inżynierach, aktorach, odkrywcach, ale jak dotąd nie pisałam o ekonomistach.
Nie znaczy to wcale, że w Polsce nie było ekonomistów.
Byli i to właśnie dzięki nim okres II Rzeczypospolitej przeszedł do historii narodowej jako 20 lat zrywu gospodarczego.
Wcześniej nie zawsze dbaliśmy o narodową gospodarkę. Gdy porównywałam programy nauczania w różnych krajach, na przestrzeni ostatnich 300 lat, zwróciłam uwagę, że wówczas, gdy kapitalizujące się kraje zachodniej Europy stworzyły dla potrzeb własnych szkoł przedmiot, który dziś można nazwać “ekonomia gospodarki”, my zabiegaliśmy o nauke języka polskiego w polskich szkołach. Ze zmiennym szczęściem udawało się Polakom doganiać Zachód.
Dziś wiemy, że ekonomiści wyrośli i wykształceni w innych krajach, pracujący w charakterze doradców rządowych, przydają się jedynie na krótką metę. Polsce potrzebni są ludzie “z kraju”, myślący w sposób nowoczesny, bo takie są wymogi polityki gospodarczej współczesnego świata.

Starsze i średnie pokolenie chćby ze słyszenia zna nazwisko Michala Kaleckiego, wybitnego teoretyka ekonomii.
Studia ukończył na Politechnice w Gdańsku. Frapowały go prawidłowości rządzące ówczesna gospodarką światową, skupiające się wokół zagadnienia kartelizacji przemysłu. Kalecki rozumiał, że analizy gospodarcze były i są ważne na każdym etapie rozwoju, a stają się tym potrzebniejsze, gdy dzieki nim można wnioski wyciągnięte z przeszłości przenieść do przyszłości. Wcześnie dał się poznać jako fachowy analityk, odznaczający się wnikliwością w określaniu systemów gospodarczych i właśnie dlatego zatrudniony został w 1929 roku w Instytucie Badania Koniunktur Gospodarczych. Samodzielnie podjął udane próby opracowania teorii koniunktur.
Pierwsze publikacje wyszły spod jego pióra w języku francuskim i angielskim i spowodowały, że zwrócono nań uwagę. Głośno zaczęto mówić, gdy opublikował dzieło „Próba teorii koniunktury” w 1933 roku. Wyprzedził modnego, z ugruntowana już sławą ekonomisę angielskiego J. Keynesa, formułując tezę, że w gospodarce kapitalistycznej takie ogniwa jak: zatrudnienie, rozmiary produkcji, rozmiary dochodu narodowego i zyski zależą od wielkości inwestycji i są realizowane przez przedsiębiorców, a zmniejszenie tempa inwestycji prowadzi do załamania koniunktury gospodarczej.
Po ukazaniu się dzieła Kaleckim zainteresowano się na Zachodzie.
W 1935 roku otrzymał stypendium Fundacji Rockefelera i wyjechał na studia zagraniczne. Najpierw przebywał w Szwecji, pózniej w Anglii, gdzie pracował w Londynie i Cambridge. Tak rozpoczęła się jego świetna działalność naukowa na obczyźnie. Analitycy źrodeł ekonomicznych sa zgodni, że teoria Kaleckiego, zawierała wszystkie istotne elementy systemu, który później stworzył Kaynes. Różnica polegała jedynie na osobistym, nieprzychylnym stosunku Kaleckiego do drapieżnego kapitalizmu.
A oto kilka dat z życia Kaleckiego z wyszczególnieniem publikacji i rodzaju wykonywanych prac:

* 1943 – „Polityczne aspekty pełnego zatrudnienia”
* 1944 – pobyt w Montrealu w Międzynarodowym Biurze Pracy,
* 1946-54 – praca na stanowisku zastępcy dyrektora działu w Departamencie Ekonomicznym Sekretariatu ONZ (Kalecki zajmował się wówczas inflacją i deflacją w wymiarze światowym. Zebrane dane wraz z komentarzem publikował w World Economic Raport. W tym samym czasie specjalizował się w analizie opóźnień rozwojowych krajów trzeciego świata.)
* 1951 – wyjazd do Izraela w charakterze doradcy ekonomicznego.
* 1954 – 70 – pobyt w Polsce, praca naukowa.

(Jego osobisty stosunek do gospodarki socjalistycznej spowodował rozejście się dróg z ówczesnymi czołowymi ekonomistami polskimi. Odchodzi z życia publicznego i rezygnuje z publikacji w kraju.)
Dziś nazwisko Kaleckiego stało się jedynie hasłem encyklopedycznym, mimo iż nadal studenci ekonomii muszą poznawać istotę prawa nazwanego jego imieniem.

W szybko zmieniającym się świecie niewiele jest „stałości”, a tym bardziej w ekonomii, która w marszu od indywidualnych gospodarek państwowych zmierza w kierunku globalizacji.

Halina Czajkowska