Pitseolak Ashoona

1904 - 1983
Pitseolak Ashoona urodziła się w 1904 roku (niektóre przekazy mówią, że w 1907) na wyspie Nottingham w cieśninie Hudson Strait (Northwest Teritories). Dzieciństwo spędziła na wyspie Baffin przenosząc się z miejsca na miejsce wraz z rodzicami, poznając tradycje i wierzenia Inuitów (Eskimosów). Wczesna śmierć ojca z powodu nieznanej choroby zmusiła dziewczynę, jeszcze prawie dziecko, do poślubienia młodego myśliwego, Ashoonę. Miała z nim potem siedemnaścioro dzieci, z których przeżyło tylko pięcioro. Reszta poumierała w dzieciństwie.

Dopóki żył jej mąż jakoś dawali sobie radę, on polując, ona zajmując się dziećmi i “domem”. Niestety, los obszedł się z nimi okrutnie, Ashoona umiera, zostawiając Piseolak z małymi dziećmi praktycznie bez środków do życia. Rodzina cierpiała skrajną nędzę, znikąd pomocy. Młoda kobieta nie załamała się jednak. Od pobratymców usłyszała, że Cape Dorset, niewielka dotąd osada, raptem zaczęł się rozwijać i że tam może otrzymać pomoc. Nie namyślała się więc długo, spakowała skromny dobytek i wyruszyła wraz z dziećmi do osady. Tu spotyka Jamesa Hustona, administratora d/s Eskimosów, który zachęca ją do wzięcia udziału w nowo rozpoczynającym się programie, nauki rysunku. Pitseolak sprzedała swoje ubrania, pochodzące jeszcze z lepszych czasów, kupiła ołówki i zaczęła pilnie się uczyć rysunku, który niebawem stał się jej profesją. Nie spodziewała się, że tak jej się to spodoba. Pracowała dniami i nocami, a wkrótce dzięki swojej niezwykłej wrażliwości, doskonałej znajomości ducha Inuitów, a także ich wierzeń stała się uznaną i cenioną artystką. O jej prace zaczęły się ubiegać znane kanadyjskie galerie. Wkrótce jej sława przekroczyła granice kraju. Jej pracowitość nie miała sobie równych.

“Żona Szamana”

W ciągu 20 lat wykonała ok. 7 tys. rysunków.
233 prace zostały włączone do różnych kolekcji w galeriach kanadyjskich i amerykańskich. Wiele prac jest w rękach prywatnych kolekcjonerów.

“Eskimosi na łodzi”

Dzieci Pitseolak odziedziczyły również talent po matce: synowie: Kiugaaq, Komwartok, Ottochie i Qaqaq rzeźbią w kamieniu, natomiast córka, Napachie Pootoogook poszła w ślady matki i też rysuje.

W 1971 r. Pitseolak Ashoona leci do Ottawy, gdzie Hon. Jean Chretien prezentuje i oficjalnie przekazuje dla Biblioteki Narodowej książkę o jej życiu “Pitseolak: pictures out of my life”, wydaną w dwóch językach: angielskim i eskimoskim. Tego samego roku powstają dwa filmy o jej życiu i twórczości: “The Way We Live Today” i “Spirits and Monsters”. W Montrealu Pitseolak bierze udział w otwarciu wystawy swoich prac.
W 1974 r. eskimoska artystka zostaje przyjęta w poczet członków Royal Canadian Akademy of Arts, a w 1977 otrzymuje Order of Canada w uznaniu jej wkłady w kanadyjską kulturę.
Kiedy Pitseolak umiera w 1983 r. nie tylko Eskimosi opłakiwali jej śmierć.
W 10 lat potem, z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet Poczta Kanadyjska wydaje piękny, pamiątkowy znaczek z jej podobizną.

Pierwsze prace Pitseolak mają charakter narracji. Opowiadają o stylu życia i zwyczajach Inuitów. Wykonane są głównie ołówkiem.

Późniejsze prace są bardziej dojrzałe. Nie tylko w temacie ale i w formie. Wiele z nich to własne wyobrażenia artystki, jej stylizacja i duchowa głębia. Najczęściej też są kolorowe.

Chyba najbardziej uznanym dziełem jest jej “Festive bird”(z lewej)
z 1970 r.
Pitseolak powiedziała o sobie: “Kiedy umarł mój mąż, poczułam się bardzo samotna i niepotrzebna. Rysowanie dawało mi poczucie szczęścia.
I zamierzam to robić do czasu, aż mi ludzie powiedzą, bym przestała. Jeśli mi nikt tego nie powie, będę rysowała dopóki mogę. Gdybym mogła, rysowałabym nawet po śmierci…”

______________________________
Opracowała: Emilia Turkiewicz
Na podstawie książki “100 Canadian Heroines famous and forgotten faces” by Merna Forster
oraz korzystając z wielu stron internetowych.